DÜNYA AŞI HAFTASI
24-30 Nisan 2025 Dünya Aşı Haftası
Aşılama her yıl milyonlarca insanın hayatını kurtaran en başarılı, etkili ve düşük maliyetli sağlık müdahalelerinden birisidir. Aşılanan birey, hastalıktan korunmanın yanısıra hastalığın toplumda dolaşmasını engelleyerek aşı olmamış kişileri de korur. Bağışıklama, sağlıkla ilgili kazanımlarla birlikte, ekonomik ve sosyal kazanımlar da sağlar.
Her yıl 24-30 Nisan tarihleri arasında kutlanan Dünya Aşı Haftası’nın amacı, aşılamanın önemi hakkında toplumsal farkındalığı artırarak daha fazla çocuğun ve yetişkinin aşıyla önlenebilir hastalıklardan korunmasını, böylece bu hastalıklardan kaynaklanan sekellerin ve ölümlerin önlenmesini sağlamaktır. Aşı haftası ayrıca, bağışıklamanın başarılarını kutlamak, kurtarılan hayatlar üzerindeki etkisini vurgulamak ve rutin aşılama çalışmalarını güçlendirmeye yönelik çabaları desteklemek için önemli bir fırsat sunmaktadır.
Dünya Sağlık Örgütü'nün 1974 yılında başlattığı bir girişim olan ve ülkemizde de 1981 yılından bu yana yürütülen Genişletilmiş Bağışıklama Programı (GBP), her çocuğun, hayat kurtaran aşılara eşit erişimini sağlamaya yönelik küresel bir çabadır. GBP, sistematik aşılama programları aracılığıyla çeşitli bulaşıcı hastalıklarla mücadele etmeyi ve önlemeyi amaçlamaktadır. Bu program kapsamında ülkemizde çocukluk döneminde 13 hastalığa karşı (difteri, boğmaca, tetanos, kızamık, kızamıkçık, kabakulak, tüberküloz, çocuk felci, hepatit B, hepatit A, suçiçeği,Haemophilus influenzae tip b ve pnömokoka bağlı hastalıklar) aşı uygulanmaktadır.
Geçtiğimiz 50 yılda GBP sayesinde büyük başarılara imza atılmıştır. Bu başarılardan en önemlisi, tarihte büyük salgınlara ve ölümlere yol açtığı bilinen çiçek hastalığının, bağışıklama sayesinde 1977 yılından bu yana görülmemesidir. Benzer şekilde, önemli bir çocukluk çağı bulaşıcı hastalığı olan çocuk felci (poliomiyelit) hastalığına karşı dünya genelinde yapılan yaygın aşılama çalışmaları sayesinde hastalık yok edilme aşamasına gelmiştir. Ülkemizde son poliomiyelit vakası 1998 yılında görülmüş ve ülkemizin de içinde bulunduğu Dünya Sağlık Örgütü Avrupa Bölgesi, 21 Haziran 2002’de ‘Poliodan Arındırılmış Bölge’ Sertifikası almıştır. 1994 yılında başlatılan Maternal-Neonatal Tetanos (MNT) Eliminasyonu Programı da başarıya ulaşmış ve Türkiye, Nisan 2009 itibariyle yenidoğan tetanosunu elimine etmiş ülkeler arasına girmiştir.
Ülkemizde uygulanan aşılar, DSÖ tarafından onaylanan İyi Üretim Prosedürleri kurallarına uygun üretilmiş ve referans laboratuvarlarında test edilmiş aşılardır. Aşılama çalışmalarının başarısında, üretim aşamasından başlayıp uygulanacak kişiye ulaştırılana kadar aşıları muhafaza etmenin etkisi de şüphesiz büyüktür. Aşılar ülkemizde tüm aşamalarda elektronik takip sistemi (Aşı Takip Sistemi) ile takip edilmekte ve uygun ısı aralığında korunmaktadır. Aşı buzdolapları ve soğuk hava depolarının ısıları da elektronik ortamda anlık olarak takip edilmekte ve soğuk zincir kırılmaları engellenmektedir.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından bu senenin teması “Herkes için aşılama insanlık için mümkün” olarak belirlenmiştir. Ülkemizde bu yıl ayrıca, Ulusal Çocukluk Dönemi Aşılama Takvimi’miz ile gebelik dönemi aşılamalarında uygulamaya konan yenilikler mevcuttur. 1998’den beri uygulanan hepatit B aşısı ile 2008’den beri uygulanan 5 bileşenli karma aşıyı bir araya getiren 6 bileşenli karma aşı (tetanos, difteri, asellüler boğmaca, H.influenza tip b, inaktif polio, hepatit B), Nisan 2025 tarihi itibariyle uygulanmaya başlanmıştır. Anneyi ve yenidoğanı, tetanos ve difteri hastalıklarından korumak amacıyla halihazırda gebelere uygulanmakta olan tetanos ve difteri (Td) aşıları, asellüler boğmaca aşısı bileşeninin de eklenmesiyle (Tdab) olarak güncellenmiş ve yine Nisan 2025 itibariyle her gebelik döneminde bir dozun Tdab şeklinde uygulanmasına başlanmıştır.
Aşılama her çocuk için yaşamsaldır, her çocuğun sağlıklı yaşama hakkı vardır. Çocuklarını aşılatmak ebeveynlerin en önemli sorumluluklarından biridir. Erişkin yaş gruplarından özellikle ek aşılamalara ihtiyacı olanlar ile gebeler, yaşlılar, kronik hastalığı olanlar, bağışıklık yetmezliği bulunanlar ve diğer risk gruplarındaki kişiler de sağlık risklerini azaltmak amacıyla, gerekli aşıları doktorlarının tavsiyelerine uyarak yaptırmalıdırlar. Aşılama programımızdaki aşılar, ülkemizde başta Aile Sağlığı Merkezlerimiz olmak üzere tüm sağlık kuruluşlarında ücretsiz olarak yapılmaktadır.
